Column 'Rutte trapt in valkuil van populisme'

Lijsttrekker Rutte brengt VVD in populistisch vaarwater

Doe normaal, of ga weg! Dat is de boodschap van Rutte aan alle Nederlanders. Maandag 23 januari jl. stond deze te lezen in een paginagrote advertentie van de VVD in diverse dagbladen.

Het weekend ervoor heeft Wilders met zijn Franse en Duitse populistische vrienden een feestje in Koblenz georganiseerd. Ze willen meeliften op het succes van Trump in Amerika. Nauwelijks is Wilders terug in eigen land, of er staat op maandagmorgen zo’n levensgrote brief in de krant, waarmee Rutte onder zijn duiven schiet. De strategie is helder: na het uitsluiten van de PVV als coalitiepartner wil de VVD stemmen aftroggelen van de PVV.

Heb ik het mis dat een pleidooi voor fatsoen ook goed zou vallen bij de meeste lezers van het Reformatorisch Dagblad? Dan is het merkwaardig dat de VVD-advertentie niet in deze krant stond. Behoudende christenen hebben niets met de revolutionairen die in 1968 scandeerden: ‘Het is verboden om te verbieden’. Ook heeft het ideaal van de multiculturele samenleving de SGP nooit kunnen bekoren. En terecht!

Aan de andere kant zijn veel orthodoxe christenen niet vergeten dat de VVD de laatste veertig jaar driftig meewerkte aan het opruimen van veel ‘normale’ verboden. Dat markeert het hemelsbrede verschil tussen de Bijbelse moraal en de flexibele fatsoensnormen van de VVD. De liberalen kiezen morele autonomie als uitgangspunt: wij Nederlanders stellen zelf, met elkaar, de normen vast waaraan iedereen zich moet houden.

‘Doe normaal, of ga weg!’, spreekt op het eerste gezicht aan. Weg met de vrijblijvendheid van pappen en nathouden. Veel Nederlanders maken zich zorgen over normen en waarden. Ze hebben regelmatig last van het gedrag van buren. Of van roekeloze medeweggebruikers. Of ze voelen zich onveilig bij het passeren van een groep hangjongeren. Dat zijn serieuze problemen waar beslist tegen opgetreden moet worden.

Maar Rutte gaat in zijn brief een stap verder. Hij trekt een scheidslijn tussen ‘normale’ Nederlanders en mensen die zich niet willen aanpassen. Daarmee speelt hij in op gevoelens die breed leven in de samenleving. Wie stoort zich nou niet aan onaangepast gedrag? Ook is bekend dat de inburgering van statushouders en immigranten slecht verloopt. Dat dit vooral komt doordat de VVD (met PVV en CDA) van het inburgeringsbeleid een gedrocht heeft gemaakt, daar zwijgt Rutte wijselijk over. Als een behendig bestuurder weet hij ‘de gewone man’ aan te spreken. Dat toont zijn ‘politieke bekwaamheid’ zegt men. Ongetwijfeld. Maar waarom toch komt dit bijna altijd neer op toegeven aan wat de meeste mensen roepen?

Want is het normaal om mensen waar we last van hebben over de grens te kieperen? Is het normaal om ons land te zuiveren van vreemdelingen en die als zondebokken de ellende in te sturen? Is het normaal om mensen die zich niet klakkeloos aanpassen aan de heersende mode voor achterlijk te verklaren? Dit sluit veel te gemakkelijk aan bij aangeboren sentimenten. Geven we dan niet te veel toe aan zondige neigingen en menselijke gevoelens in plaats van de Bijbelse geboden te betrachten en gerechtigheid te zoeken? Immers: alle volken zijn geneigd om, onder welk voorwendsel dan ook, personen te verwerpen die ontstijgen aan hun idee van wat normaal of aanvaardbaar is.

De Bijbelse waarden en normen bedoelen een gerechtigheid die herstel van verhoudingen beoogt. We zoeken dan het goede dat God aanreikt voor onszelf en de ander. Dat is een heel andere moraal dan die van het populistische ‘doe normaal of vertrek!’ De Tien Geboden zijn als een lichtkring waarbinnen het leven en samenleven van mensen mogelijk is. Wanneer je een mens uit die lichtkring wegstuurt, komt hij in een domein terecht waar Godverlatenheid en eenzaamheid heersen. Daar wil noch kan een mens wonen. Uiteraard moet een overheid wangedrag tegengaan en overtredingen bestraffen, desnoods met uitzetting. Maar dan wel zonder aanzien des persoons. Bovendien mag een overheid niet de groepsmoraal tot norm verheffen, maar moet ze zich houden aan recht en waarheid. De valkuil van het populisme baart enkel rampspoed: ‘Wie de wet aan de spits van een samenleving plaatst, stelt God op deze plaats; wie op die plek de mens plaatst, een monster,’ aldus de Romeinse staatsman Cicero.

Liberalen hebben zich de laatste vijftig jaar niet ingezet voor versterking van het besef van rechte waarden en goede normen. En nu werpt Rutte zich ineens op als dé bewaker en beschermheer van fatsoen en moraal in ons land. Dat is ongeloofwaardig. Daarbij trapt hij in de valkuil van het populisme. Dat is funest. Maar goed dus dat de VVD-advertentie niet in deze krant stond.

Jan Schippers – directeur Wetenschappelijk Instituut voor de SGP

Deze column werd gepubliceerd in het Reformatorisch Dagblad d.d. 25 januari 2017